هورمون رشد چیست؟

غده هیپوفیز ساختاری در مغز ما است که انواع مختلفی از هورمون های خاص از جمله هورمون رشد (که به آن هورمون رشد انسانی یا HGH نیز گفته می شود) را تولید می کند. این هورمون بر میزان قد و ساخت استخوان ها و عضلات تاثیر دارد. سطح طبیعی آن در طول روز متغیر است و ظاهراً تحت تأثیر فعالیتهای بدنی است. به عنوان مثال، وقتی ورزش می کنیم، سطح آن بالا می رود.

سطح هورمون رشد در دوران کودکی افزایش می یابد و در دوران بلوغ به اوج خود می رسد و در این مرحله، باعث رشد استخوان و غضروف می شود. در طول زندگی، هورمون رشد، چربی، عضله، بافت، استخوان های بدن و سایر جنبه های متابولیسم مانند عمل انسولین و سطح قند خون را تنظیم می کند.

سطح آن به طور طبیعی از میانسالی به بعد کاهش می یابد. معمولاً، پزشکان هورمون رشد مصنوعی را برای کمک به کودکانی که سطح هورمون آنها پایین است و برای رسیدن به قد کامل، تجویز می کنند. با این حال، در بازار سیاه تجارت هورمون رشد مصنوعی، به ویژه در میان ورزشکاران، بدنسازان در جریان است. این افراد با این باور اشتباه که هورمون رشد (در ترکیب با سایر مواد عضله ساز) باعث تقویت قدرت عضلانی آنها می شود، از آن استفاده می کنند. با این حال، هرگونه بهبود در قدرت عضلات در واقع به دلیل سایر مواد عضله سازی مانند استروئیدها است.

هورمون رشد چگونه کار می کند؟

استخوانهای ما در طول کودکی و نوجوانی به اندازه کافی به هورمون رشد نیاز دارند تا بتوانند به نسبت بزرگسالان طولانی شوند. این هورمون باعث می شود کبد ما ماده ای به نام فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) بسازد. این ترکیب و سایر ترکیبات مشابه در رشد استخوان نقش دارند.

هورمون رشد برای کودکان

برخی از کودکان فاقد هورمون رشد طبیعی کافی برای رشد کامل هستند. مصرف هورمون رشد سنتز شده می تواند به آنها در رسیدن به قد کامل کمک کند. با این حال، تحقیقات نشان می دهد کودکی با سطح طبیعی، که نسخه سنتز شده را مصرف می کند، رشدی بیشتر از حد طبیعی ندارند، مگر اینکه مقدار بسیار زیادی مصرف کند. در کودکانی که رشد متوقف شده یا رشد کند دارند باید قبل از تجویز دارویی، سطح هورمون طبیعی آنها توسط متخصصان پزشکی بررسی شود.

هورمون رشد برای بزرگسالان

با کمبود هورمون رشد در بزرگسالان (که احتمالا در نتیجه مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد می شود) ممکن است علائم زیر پدیدار گردد.

ضعف در تراکم استخوان (که در صورت عدم درمان می تواند به پوکی استخوان منجر شود)
کاهش توده عضلانی
خستگی و افسردگی
حافظه ضعیف
افزایش چربی بدن در اطراف کمر

در این حالت درمان با تزریق هورمون رشد توصیه می شود که می تواند در موارد زیر به این افراد کمک کند.

افزایش تراکم استخوان، در نتیجه جلوگیری از شکستگی
افزایش توده عضلانی
سطح انرژی را افزایش می دهد
ظرفیت ورزش را افزایش می دهد
کاهش چربی بدن خطر بیماری قلبی را کاهش می دهد.

عوارض جانبی استفاده از هورمون رشد

تقریباً یک سوم افرادی که از هورمون رشد مصنوعی استفاده می کنند عوارض جانبی را تجربه می کنند. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:

حبس شدن مایعات (که منجر به تورم در بازوها و پاها می شود)
درد مفصلها و عضلات
سطح بالای قند خون
سطح بالای کلسترول

آکرومگالی

آکرومگالی نوعی اختلال است که به دلیل سطح بیش از حد هورمون رشد ایجاد می شود که معمولاً در نتیجه تومور در غده هیپوفیز آن شخص است. این اختلال باعث رشد بیش از حد و غیرقابل بازگشت استخوان ها، به ویژه استخوان های صورت، دست ها و پاها می شود. پوست فرد نیز تحت تأثیر قرار گرفته و ضخیم، درشت و مودار می شود. از دیگر عوارض جانبی می توان به فشار خون بالا و بیماریهای قلبی اشاره کرد. اگر تومور در کودکی رخ دهد، ممکن است منجر به افزایش قد غول پیکر او شود.

استفاده طولانی مدت از هورمون مصنوعی نیز می تواند باعث آکرومگالی شود، اما باعث غول آسایی نمی شود. به این دلیل که رشد بزرگسالان با استفاده از هورمون مصنوعی غیرممکن است. انتهای استخوان های بلند در اسکلت بالغ بزرگسالان ذوب می شود. دوزهای بالای هورمون رشد می تواند استخوانهای فرد را ضخیم و نه طولانی کند.

هرگونه افزایش در اندازه عضلات به دلیل استفاده از هورمون مصنوعی در واقع نتیجه افزایش بافت همبند است که به قدرت عضلانی کمک نمی کند. به همین دلیل، استفاده از هورمون مصنوعی منجر به افزایش قدرت عضلانی نمی شود. در حقیقت، در طولانی مدت، نتیجه می تواند برعکس باشد و منجر به ضعف عضلانی (از جمله ضعف قلب) نیز شود.

منبع

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/bones